Słów kilka na temat wad wymowy, ich rodzajów oraz przyczyn

 

 

Termin wada wymowy odnosi się do nieprawidłowej artykulacji głosek (niezgodnej z obowiązującą normą rozwojową, oczekiwaną w danym wieku). Wady obejmują szerokie spektrum odchyleń od tej normy, poczynając od drobnych nieprawidłowości, kończąc na rozległych trudnościach, niejednokrotnie poważnie uniemożliwiających kontakt z otoczeniem.

Do najczęściej spotykanych wad wymowy zaliczamy:

- sygmatyzm – nieprawidłowa realizacja głosek dentalizowanych (ś,ź,ć,dź; s,z,c,dz; sz,ż,cz,dż);
- rotacyzm – nieprawidłowa realizacja głoski r (może ona być deformowana lub zastępowana inną głoską);
- kappacyzm – nieprawidłowa realizacja głoski k;
- gammacyzm – nieprawidłowa realizacja głoski g;
- lambdacyzm – nieprawidłowa realizacja głoski l;
- mowa bezdźwięczna – wymawianie głosek dźwięcznych jako bezdźwięczne odpowiedniki (np. „g” jak „k”, „b” jak „p”)
- rynolalia – nosowanie (zaburzenie barwy głosu, związane z nieprawidłowym przepływem powietrza przez nos i usta).

Przyczyn powodujących występowanie wad wymowy jest wiele. Oto najważniejsze:

1. Zmiany anatomiczne aparatu artykulacyjnego:

- nieprawidłowa budowa języka (język zbyt długi, za duży, za krótki, zbyt gruby, skrócone wędzidełko podjęzykowe);
- nieprawidłowa budowa podniebienia (zbyt mocno wysklepione, wąskie podniebienie twarde, rozszczep podniebienia);
- zniekształcenie zgryzu (zgryz otwarty – gdy zęby dolnej szczęki nie schodzą się z zębami szczęki górnej, przodozgryz – wysunięcie dolnej szczęki do przodu w stosunku do górnej; tyłozgryz – cofnięcie dolnej szczęki, w stosunku do szczęki górnej);
- anomalie zębowe (trwałe: diastema – szpara między pierwszymi siekaczami, protruzja – czyli wychylenie korony górnych zębów przednich na zewnątrz jamy ustnej, retruzja – czyli wychylenie górnych zębów przednich do wewnątrz jamy ustnej; oraz anomalie zębowe przejściowe, występujące w czasie wymiany uzębienia);
- przerost migdałków;
- polipy;
- skrzywienie przegrody nosowej;

- nieprawidłowa budowa przegrody nosowej;
- przerost śluzówki nosa.

2. Nieprawidłowe funkcjonowanie narządów mowy, czyli:

- niska sprawność języka, warg, policzków, żuchwy;
- zakłócona praca mięśni więzadeł głosowych;
- nieprawidłowa praca zwierającego pierścienia gardłowego;

- brak pionizacji języka, tzw. infantylne połykanie (prowadzące do wsuwania języka między zęby). *Warto w tym miejscu wspomnieć, że czynności takie jak: ssanie, żucie, gryzienie, połykanie mają ścisły związek z nabywaniem mowy. Jeśli dziecko ma trudności z którąś z wymienionych czynności, istnieje duże prawdopodobieństwo, że będzie źle mówiło.

3. Nieprawidłowa budowa i funkcjonowanie narządu słuchu:
- wybiórcze upośledzenie słuchu; obniżenie słyszalności (niedosłuch, głuchota);

4. Warunki społeczne niesprzyjające uczeniu się mowy:

- nieprawidłowe wzorce wymowy; nieprawidłowa atmosfera, styl wychowania i postawy rodziców;
- brak stymulacji rozwoju mowy.

5. Nieprawidłowe funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego.

6. Psychiczne podłoże (brak zainteresowania mową innych; odczuwanie własnych wypowiedzi jako czegoś trudnego, męczącego i w związku z tym ograniczanie ich, co nie sprzyja normalnemu rozwojowi mowy).

7. Opóźniony rozwój psychomotoryczny (funkcji słuchowych – m.in. pamięci, analizy, syntezy słuchowej, słuchu fonemowego, rozwój ruchowy) i emocjonalny dziecka.

Źródło:

„Oblicza wad wymowy” - E. Skorek

„Logopedia” - pod red. G. Jastrzębowskiej

 

do góry

 

Szkoła Podstawowa nr 1 im. Mikołaja Kopernika, ul. Korabnicka 19, 32-050 Skawina, tel. 12 276 18 82, fax. 12 291 10 72, e-mail: szkola@sp1.skawina.com.pl